Select your language

Bedrijfsarchitectuur of Business Architecture gaat over de manier waarop een organisatie zaken doet en hoe zij daartoe is ingericht. Door hiervan een gedeeld beeld met elkaar te vormen wordt het eenvoudiger om veranderingen te sturen. De onderstaande figuur toont de resultatenpiramide of architectuurdriehoek. Deze positioneert de bedrijfsarchitectuur als hulpmiddel voor het inrichten van een bedrijf of organisatie, zodat de veranderdoelstellingen worden bereikt door in samenhang te sturen op ontwikkelingen. Het belangrijkste kenmerk is dat de bedrijfsarchitectuur zorgt voor samenhang tussen de richting en inrichting van een organisatie en tussen de aspecten die bij het inrichten of 'transformeren' van de organisatie een rol spelen.

Er worden ook andere positioneringen gehanteerd voor bedrijfsarchitectuur (zie ook het artikel Bedrijfsarchitectuur = Onzin...?). Zo zien sommigen ook de relatie tussen missie, visie, strategie en doelstellingen (in welke volgorde dan ook) als onderdeel van de 'strategische' bedrijfsarchitectuur (bron: 'Business Architecture Management', Springer 2015). Andere benaderingen, met een focus op ontwikkeling van de informatievoorziening en IT, zien de Bedrijfsarchitectuur of Business Architecture als één van de onderdelen van de Enterprise Architectuur. Hierin wordt dan uitgewerkt hoe de organisatie in elkaar zit en wat er dus met informatievoorziening moet worden ondersteund. Een aantal benaderingen abstraheert in de bedrijfsarchitectuur van de concrete inrichting (onder meer met behulp van 'capabilities' of door zich te beperken tot principes) en laat het ontwerp van de inrichting over aan anderen. Hieronder bespreken we vanuit welke essenties een effectieve aanpak voor bedrijfsarchitectuur kan worden vormgegeven.

Samenhang is mensenwerk

Een model hoe onderdelen en bedrijfsaspecten in een organisatie samenhangen is alleen maar papier.... Het gaat er uiteindelijk om dat het gedrag van mensen in de verschillende onderdelen en bedrijfsaspecten met elkaar klopt en samen de strategie helpt realiseren. Omdat doorgaans op ieder vakgebied met eigen jargon de eigen vraagstukken worden aangepakt is dat niet vanzelfsprekend. De vertaling van strategie naar concrete acties kan immers heel verschillend worden aangepakt. De uitdaging met bedrijfsarchitectuur is om betrokkenheid en inbreng te realiseren zónder dat iedereen er een dagtaak bij krijgt! Daarvoor is het belangrijk dat de bedrijfsarchitectuur gezamenlijk wordt opgesteld en vanuit de top van de organisatie wordt uitgedragen en gebruikt bij de aansturing van de bedrijfsonderdelen en -aspecten. Managers en medewerkers van de onderdelen en aspecten zullen dan de ruimte krijgen om de eigen zienswijze en modellen onderdeel te maken van het gemeenschappelijke beeld. Zo wordt samenhang ook verbinding.

Strategie realiseren

Met een bedrijfsarchitectuur ondersteunen we de realisatie van strategische doelen door een hierop aansluitende inrichting en werking in beeld te brengen. Dit kan alleen als er een duidelijk beeld is van de missie, visie, strategie en doelstellingen. Door het gestructureerd vastleggen in modellen wordt het mogelijk relaties te leggen met onderdelen van de bedrijfsarchitectuur. Verschillende talen voor het modelleren van bedrijfsarchitectuur hebben hiervoor inmiddels ruime mogelijkheden. Zo wordt het mogelijk om snel de impact van een wijziging in de strategie inzichtelijk te maken (uitvoeringstoets tijdens het ontwikkelen van de strategie) en om de vertaling naar actie (inrichting, uitvoering) transparant te volgen. De uitdaging is hier wel om het eenvoudig te houden, want zo'n model wordt al snel veel te groot en ingewikkeld en door strategie in 'architectuurtaal' (formele modellen) te vangen kan (onnodig) veel discussie over ordening en begrippen ontstaan. Het overnemen in modellen betekent niet dat bedrijfsarchitecten het strategieproces moeten overnemen of begeleiden! Het expliciet maken van de visie en strategie kan soms wel leiden tot inhoudelijke discussies hierover, waardoor het strategieproces wordt geactiveerd. 

Holistisch procesbegrip of Samenhang tussen alle bedrijfsaspecten

Een belangrijk principe is dat een effectieve bedrijfsarchitectuur zorgt voor samenhang tussen alle bedrijfsaspecten. Dat is meer dan alleen de samenhang tussen 'business' en informatie en IT, zoals in veel enterprise architectuur benaderingen is uitgewerkt. Deze samenhang wordt bereikt door vanuit een holistisch procesbegrip (alles wat nodig is om het werk uit te voeren is onderdeel van het proces) te beschrijven wat vaniut ieder bedrijfsaspect (HRM, facilitair, IT, enzovoorts) nodig is. Deze systeemtheoretische manier van kijken ondersteunt het gesprek met en tussen vertegenwoordigers van alle bedrijfsaspecten en verantwoordelijken voor processen. Dit is nader uitgewerkt in het artikel Naar een samenhangende bedrijfsarchitectuur! 

Afstemming begint bij uitgangspunten en principes

De afstemming tussen bedrijfsaspecten kan door eigen taal (vakoriëntatie) en uitgangspunten of visie lastig zijn. Het helpt wanneer eerst duidelijkheid ontstaat over ieders kernbegrippen en visie bij het vormgeven op het eigen vakgebied vanuit de gezamenlijke strategie. Door dit te delen en af te stemmen kunnen tegenstrijdigheden worden opgelost via verduidelijking of door het bijstellen van de eigen visie en richting. Dit maakt het in de uitwerking veel eenvoudiger om de inrichting op elkaar af te stemmen en onderling te versterken via een integrale benadering. Je kunt ook zeggen dat zo veel onnodige complexiteit voorkomen kan worden.

Externe oriëntatie

Organisaties ontlenen hun waarde aan hun externe prestaties voor klanten en afnemers. Daarom is het belangrijk dat de bedrijfsarchitectuur helpt om deze focus te versterken of behouden, zodat we ook ondersteunende en besturende onderdelen ontwikkelen vanuit de oriëntatie op deze externe bijdrage en de positionering in de waardeketen. Een bewezen methode hiervoor is om vanuit producten en diensten (en bijbehorende klantbeleving) de ordening van procesketens en werkprocessen te bepalen. De bedrijfsonderdelen en -aspecten leveren een bijdrage - voor ieder verschillend - aan de inrichting en werking hiervan op korte en lange termijn. Dat vormt een solide basis voor concrete samenhang, zoals is uitgewerkt in het artikel Naar een samenhangende bedrijfsarchitectuur!.

Ontwerpen met de rood-blauw balans 

Het ontwerpen en aanpassen van de bedrijfsarchitectuur is onderdeel van het veranderproces. Gesprekken, workshops en andere (ook online) afstemming leidt tot inzicht en emoties bij de (in)direct betrokkenen. Dat vraagt een goede veranderkundige inbedding van het ontwerpproces, waarin de balans tussen ratio (blauw) en gevoel (rood) bewust wordt gehandhaafd, zowel bij de analyse van de huidige situatie als bij het ontwerp van de toekomstige werking en inrichting. Dit realiseer je door een gebalanceerde keuze van werkvormen, waarbij sommige vooral het gevoel aanspreken ("dat wil ik") en andere vooral zorgen voor een gedegen analyse ("dat zijn de feiten en verbanden"). Zo bereiken we een ontwerp dat ook goed voelt voor de betrokkenen. Door de juiste personen te betrekken (vanuit alle relevante stakeholders en onderdelen) zorgt dit voor draagvlak onder de bedrijfsarchitectuur. De verandering begint zo al tijdens het ontwerpproces.

Iteratief en 'Just-in-time'

Ook een grote afstand wordt in kleine stappen afgelegd. Voorkomen moet worden dat het opstellen van de bedrijfsarchitectuur een schier oneindig proces is waar iedereen op zit te wachten. Morgen moet er immers al actie ondernomen worden om voldoende snelheid te kunnen maken.... Om die reden kan de architectuur alleen in stapjes ontwikkeld worden, waarbij architectuurproducten (analyses, modellen en beschrijvingen) gemaakt worden op het moment dat ze nodig zijn. Het toekomstbeeld wordt daarbij geleidelijk steeds meer duidelijk en kan onderweg ook worden bijgesteld. Voor een programmatische aanpak met architectuur en een heldere inhoudelijke afstemming met projecten die dit ondersteunt is een goede aanpak beschikbaar. Afwisselen tussen denken en doen zorgt ook dat een realistische en pragmatische aanpak gehanteerd wordt.

Betekenis geven aan 'architectuur'

Het begrip 'architectuur' gaat over meer dan alleen ontwerpen, structuur en modellen. Het bijzondere van architectuur is dat vanuit een visie de ogenschijnlijk tegengestelde belangen worden verenigd met aandacht voor een mooi en esthetisch resultaat, dat ook degelijk en voldoende aanpasbaar is. De drager en bewaker van deze visie in de bouwwereld is de architect of een team van architecten. Wanneer we bedrijfsarchitectuur echt betekenis willen geven zullen we dit ook in organisaties moeten ontwikkelen. Dat vraagt om bedrijfsarchitecten met een brede bedrijfskundige achtergrond en basiskennis van alle bedrijfsaspecten (en niet alleen IT). Ook de creativiteit en vindingrijkheid om oplossingen te bedenken - samen met betrokkenen! - mag niet ontbreken. Zolang het vak 'bedrijfsarchitectuur' nog niet voldoende is ontwikkeld (zie artikel Bedrijfsarchitectuur = Onzin...?) zal het vaak voorkomen dat de feitelijke 'architecten' managers en bestuurders zijn. En of het helpt om er de naam 'architectuur' aan te geven mag betwijfeld worden!

 

Bovenstaande essenties bevatten de kern van een goede aanpak voor bedrijfsarchitectuur, of je het zo wilt noemen of niet. Natuurlijk zijn er nog meer zaken van belang, zoals het maken van goede ontwerpen en modellen, persoonlijke vaardigheden, procesbegeleiding, enzovoorts. En er valt nog veel te ontdekken in dit onvolwassen vakgebied!

We hebben inmiddels veel ervaring met het opleiden van managers, bedrijfsarchitecten en andere betrokkenen en met het ontwikkelen van een bedrijfsspecifieke aanpak die het beste bij uw situatie past. Interesse? Neem gerust contact op en stuur een e-mail!

Deze website gebruikt cookies voor functionele doeleinden en verbetering van de site. We gebruiken geen cookies voor marketing doeleinden en advertenties. Door de site te gebruiken accepteer je deze cookies.
Ok